Motorin Son Dönemde Neden Benzinden Daha Pahalı?
Akaryakıt fiyatları konusunda yaklaşık iki yıldır ülke olarak hiç alışık olmadığımız bir durumla karşı karşıyayız. Her zaman benzinden daha ucuza satın aldığımız mazotu, diğer adıyla motorini artık benzinden daha yüksek fiyata satın alıyoruz. Motorin fiyatı ilk olarak 18 Mart 2020 tarihinde benzin fiyatını geride bırakmıştı. 2021 yılının ekim ayının ortasında ikinci kez fiyatı benzini geçen motorin bu durumu ekseriyetle muhafaza ederek şu anki fiyatlarına ulaştı. Aradaki fark ise genellikle artma eğiliminde. Peki bu durum neden kaynaklandı? Maliyetler mi, alınan vergi oranları mı, yoksa izlenen politikalar mı değişti? Bu soruların cevabını verebilmek için öncelikle bu iki akaryakıt türünün fiyatlarının belirlenmesinde etkili olan faktörleri inceleyelim.
Benzin ve Motorinin Fiyatları Nelerden Etkilenir?
Dünyada ve ülkemizde akaryakıt fiyatlarını değiştiren temel faktör arz ve talep dengesidir. Dünyada petrol kaynaklarının kısıtlı olması ve talebinin de genellikle fazla olması petrol fiyatlarının yüksek olmasını sağlamıştır. Petrol için standart kabul edilen Brent Petrol fiyatını değiştiren arz ve talep ya da bu noktadaki beklentiler küresel çaptaki önemli olaylardan veya değişimlerden etkilenmektedir. Benzer şekilde ham petrolün türevleri olan lpg, benzin ve motorin gibi akaryakıt türlerinin üretim maliyetleri birbirinden farklı olmakla beraber arz ve talepteki dalgalanmalardan etkilenir. Bazı devletler maliyeti daha yüksek olan motorinin fiyatını bir miktar sübvanse ederek yoğun kullanıldığı sektörleri desteklemeyi tercih eder ve genellikle benzin fiyatından daha düşük olmasını sağlar. Birçok ülkede ise mazot benzinden daha pahalıdır.
Motorinin Benzinden Daha Pahalı Olmasının Nedenleri
Coronavirus pandemisi döneminde talebin düşmesine paralel olarak Brent Petrol fiyatının oldukça düştüğü bir dönem yaşandı. Ülkemizde motorinin benzinden daha pahalı olmaya başlaması da bu döneme denk geldi. Motorine olan talepte veya talep beklentisinde aşırı bir düşüş yaşanmazken benzine olan talep bir dönem oldukça düştü. Buna bağlı olarak da fiyat dengesi bozulmaya başladı. Aslında birçok ülkede mazot şimdi olduğu gibi geçmişte de benzinden daha pahalıydı. Çünkü mazot aynı tankta üretilmesine rağmen üretim maliyeti benzine göre daha yüksek olan bir petrol türevidir. Yani doğal olanı benzinden daha pahalı olmasıydı. Ülkemizde son dönemlere kadar bunun tam tersi olmasının nedeni motorinden daha az vergi alınarak fiyatının sübvanse edilmesiydi. Motorin, ağırlıklı olarak iş makinelerinde, lojistik ve tarım sektöründe kullanıldığı için bu sektörleri desteklemek adına böyle bir uygulama yapılıyordu.
Değişen teknoloji ile birlikte daha da gelişen dizel motorlar giderek artan oranda binek araçlarda da kullanılmaya başlandıkça motorine benzinden daha fazla talep olmaya başladı. Bu da üretim miktarı daha çok olan ve nispeten daha düşük maliyetli benzinde arz fazlası, motorinde ise talebi karşılayamama durumu meydana getirdi. Neticede uluslararası piyasada motorin fiyatları gitgide artmaya, benzin fiyatları ise düşmeye başladı. Yurt içindeki rafineriler de motorin talebini yeterli oranda karşılayamadığı için yurt içi akaryakıt fiyatlarında da aynı durum gerçekleşti. Devlet yaptığı sübvansiyonları oran olarak korumayınca ve bu dönemde bir de dolar kuru aşırı yükselince mazot ile benzin fiyatı arasındaki makas daha da açıldı. Akaryakıt zammı yapılırken motorin ve benzinden biri artarken diğeri azalırsa veya artış ve azalışların oranı farklı olursa makas aralığı değişmeye devam edecektir.
Peki bu durum yakın zamanda değişebilir mi? Çok kısa sürede değişecek gibi görünmüyor. Çünkü yurt içi veya yurt dışı rafinerilerin birçoğunda hala benzin fazlası bulunuyor. Mazot talebi de her geçen gün artmaya devam ediyor. Mazotun yurt içinde üretemediğimiz kadarını ithal etmek zorunda kaldığımız ve dolar kuru da yüksek olduğu müddetçe mazot benzinden daha pahalı olacaktır. Rafinerilerin mazot üretim kapasitelerinin artması, fiyatta devlet desteğinin artırılması, dizel araçların sayısının azalması bu durumu değiştirebilir ve motorinde fiyat indirimi sağlayabilir.
Akaryakıt piyasasındaki tüm gelişmelere hakim olabilmek, akaryakıt zam ve indirimlerden anında haber almak ve aracınız ile ilgili tüm ihtiyaçlarınızı tek bir platform üzerinden karşılayabilmek için Süper App Motorist uygulamasını kullanabilirsiniz.
Akaryakıt Zam ve İndirim Haberleri için Motorist’i Ücretsiz İndirin: http://onelink.to/b52jdw
